مولفه های واریانس و ضریب وراثت پذیری مستقیم (ha2)، ماد ری (hm2) و نسبت واریانس محیطی د ایمی ماد ری به واریانس فنوتیپی (c2) برخی صفات اقتصاد ی گوسفند قره گل با استفاد ه از 1314 تا 2472 رکورد که طی سالهای 1373 تا 1379 د ر ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند قره گل جمع آوری شد ه بود ، برآورد گرد ید . مولفه های واریانس برای محاسبه پارامترهای ژنتیکی با روش حد اکثر د رستنمایی محد ود شد ه (REML) با استفاد ه از مد لهای حیوانی مختلف برآورد شد و نتایج شش مد ل که از نظر تعد اد اثرات موجود د ر مد ل متفاوت بود ند مورد مقایسه قرار گرفت. وراثت پذیری مستقیم اوزان تولد ، شیرگیری (سه ماهگی)، شش ماهگی، نه ماهگی، یکسالگی وزن پشم و د رجه پوست بر اساس مناسب ترین مد ل، به ترتیب برابر با 0.20±0.06, 0.31±0.05, 0.29±0.05, 0.19±0.06, 0.19±0.05, 0.24±0.04 و 0.57±0.05 برآورد شد. وراثت پذیری ماد ری برای صفات وزن شش ماهگی و د رجه پوست به ترتیب برابر با 0.02±0.03 و 0.08±0.02 برآورد گرد ید . نسبت واریانس محیطی د ایمی ماد ری به واریانس فنوتیپی برای صفات وزن تولد ، وزن شیرگیری و وزن پشم به ترتیب 0.07, 0.11, 0.16 برآورد شد .

در این تحقیق از داده های مربوط به سالهای 1374 تا 1388، گوسفندان نژاد تالشی از گله های تحت پوشش واحد اصلاح نژاد معاونت امور دام، سازمان جهاد و کشاورزی استان گیلان که توسط مرکز اصلاح نژاد دام کشور مدیریت میشود، برای برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مربوط به رشد استفاده شده است.مولفه های واریانس - کوواریانس و پارامترهای ژنتیکی و روند ژنتیکی صفات وزن بدن در هنگام تولد و در سنین سه و شش ماهگی، تحت مدل حیوانی به روش حداکثر درستنمایی محدود شده توسط نرم افزار ASReml به روش تجزیه یک صفته و دو صفتی بررسی شد. بیشترین وراثت پذیری مستقیم برای وزن شش ماهگی (0.01 ± 0.305) و کمترین آن برای وزن تولد (0.03 ± 0.223) برآورد گردید و بیشترین وراثت پذیری مادری نیز برای وزن تولد (0.02 ± 0.123) و با افزایش سن مادر کاهش یافت. همبستگی ژنتیکی بین صفات مذکور در دامنه 0.28 تا 0.82 و همبستگی فنوتیپی 0.27 تا 0.70 برآورد شد و همبستگی ژنتیکی مستقیم و مادری بین همه صفات منفی برآورد گردید. میانگین فنوتیپی و ارزش های اصلاحی مستقیم و مادری صفات مورد مطالعه در هر سال به روش بهترین پیش بینی نا اریب خطی (BLUP) و با استفاده از نرم افزار ASReml برآورد و پیشرفت ژنتیکی کل حاصل از آنالیزهای تک و دو صفتی بعد از 14 سال انتخاب برای وزن تولد به ترتیب 0.0375 و 0.044 کیلوگرم، برای وزن شیرگیری به ترتیب 0.1969 و 0.1881 کیلوگرم، برای وزن شش ماهگی به ترتیب 0.3484 و 0.3783 کیلوگرم بود. روند ژنتیکی صفات در طی یک دوره 14 ساله با وجود نوسانات صعودی و نزولی ارزش اصلاحی صفات یک تغییر محسوس رو به افزایش را نشان می دهد.

برای اجرای هر برنامه به نژادی آگاهی از ساختار ژنتیکی صفت مورد بررسی، میزان تاثیر عوامل محیطی و اثر متقابل عوامل ژنتیکی و محیطی و همچنین اطلاع از تاثیر ثابت و تصادفی بودن فاکتورها بر تحلیل نتایج یک امر ضروری است. به طبع آن تجزیه و تحلیل مولفه های واریانس از اهمیت زیادی در به نژادی گیاه و دام برخوردار است. برای برآورد مولفه های واریانس از برآوردگرهای زیادی استفاده می شود که ANOVA یکی از مهمترین آنها است. این برآوردگر در برخی موقعیت ها که داده ها نامتعادل هستند و مولفه های واریانس منفی برآورد می شوند، ناکارآمدتر از برآوردگرهای حداکثر درستنمایی (Maximum Likelihood; ML) و حداکثر درستنمای محدود شده (Restricted Maximum Likelihood; REML) هستند. لذا هدف از این تحقیق بررسی مروری مدل های خطی مختلط و مقایسه برآورد مولفه های واریانس به روش های ANOVA،  MLو  REMLبا استفاده از داده های آزمایشی است.

در این بررسی از داده هایی که در سالهای 77-1368 از بزغاله های متولد شده در ایستگاه تحقیقاتی بز مرخز سنندج جمع آوری شده بود استفاده شد. صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و وزن یکسالگی به روش حداکثر درستنمایی محدود شده (REML) براساس مدل دامیک متغیره برآورد شد. با افزودن یا حذف اثر عوامل ژنتیکی و محیطی مادری، سه مدل مختلف برای هریک از صفات مورد استفاده قرار گرفت. آزمون نسبت لگاریتم درستنمایی (Log L) نشان داد مدل دارای اثر عوامل ژنتیکی مستقیم، ژنتیکی مادری و اثرعوامل محیطی دایمی مادری مناسبترین مدل برای همه صفات است. وراثت پذیری مستقیم وزن تولد، شیرگیری و یکسالگی به ترتیب 0.18 ± 0.09, 0.22 ± 0.09 و 0.22 ± 0.06 بود. وراثت پذیری مادری برای صفات مذکور به ترتیب 0.02 ± 0.09, 0.06 ± 0.09 و 0.05 ± 0.06 برآورد شد. برای برآورد همبستگی بین صفات، تجزیه دو متغیره فقط برای اثر عوامل مستقیم انجام شد. همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی به ترتیب بین وزن تولد- وزن شیرگیری (0.32 , 0.38)، وزن تولد-وزن یکسالگی (0.49 , 0.52) و وزن شیرگیری-وزن یکسالگی (0.52 , 0.69) برآورد شد.

در آمارگیری ها اعم از سرشماری ها و آمارگیری های نمونه ای امکان بروز انواع خطای غیرنمونه گیری وجود دارد. خطای پاسخ بخش مهمی از خطاهای غیرنمونه گیری را تشکیل می دهد و مدل سازی آن دارای اهمیت و کاربردهای فراوانی است. یکی از کاربردهای مدل خطای پاسخ، به کارگیری آن در برآورد میزان دقت است. در این مقاله مدل خطای پاسخ در آمارگیری ها به شیوه مصاحبه حضوری مورد نظر قرار گرفته و آماره هایی برای آزمون اثرهای مدل بر اساس تشکیل جدول تحلیل واریانس ارایه شده و همچنین برآوردگرهایی برای مولفه های واریانس به روش ماکسیمم درستنمایی مقید (در دو حالت) حاصل شده اند. به عنوان ارایه کاربردی از نتایج حاصل، مجموعه هایی از داده ها به کار گرفته شده و مولفه های واریانس مدل خطای پاسخ با استفاده از برآوردگرهای ارایه شده به روش ماکسیمم درستنمایی مقید، محاسبه شده اند. یک مساله در مورد برآوردهای حاصل از روش ماکسیمم درستنمایی مقید، لزوم قرار گرفتن آن ها در فضای پارامتر است. لذا برای اطمینان از اعتبار برآوردهای حاصل، از برنامه ریزی غیرخطی استفاده شده و نتایج نشان داده است که بهینه سازی غیرخطی برآوردهای حاصل از روش ماکسیمم درستنمایی مقید را کاملا تایید می کند.